Các thành phần cấu tạo của dây loa

Những ai mới bắt đầu tìm hiểu về các thiết bị âm thanh thường sẽ không chú ý nhiều đến dây loa cũng như dây tín hiệu (gọi chung là dây dẫn). Vì nó không quá phổ biến và dễ nhìn thấy như các thiết bị khác như: loa, ampli, mixer... Nhưng đối với những ai biết về âm thanh, thì dây dẫn đóng vai trò rất quan trọng trong dàn âm thanh. Bài viết này sẽ giới thiệu với các bạn về dây loa và những thành phần cấu tạo của nó.

Dây loa có vai trò ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh của cả bộ dàn. Nhiều người cho rằng, 50% sức mạnh của dàn âm thanh nằm ở dây loa. Giá trị của một loại dây loa nằm ở phần lõi của nó, với lõi dây thường làm bằng đồng, độ tinh khiết phải cao, chống nhiễu và hoạt động ổn định, hiệu quả.

1. Phân loại dây loa

Dây loa (Speaker Cable): dây loa có nhiệm vụ truyền tải các dạng tín hiệu ở mức cao vài volt đến vài trăm volt từ ampli đến hệ thống loa. Dây loa thường có một vài loại cơ bản như sau:

+Dây loa đơn (còn gọi là single-end): mỗi đầu chỉ có hai cọc đấu, đây là dạng phổ biến và thông dụng nhất hiện nay.

+Dây loa bi-wire, tri-wire: mỗi đầu có 2 hoặc 3 cọc đấu, dùng cho các loa có thể đấu 2 hoặc 3 đường tiếng độc lập.

2. Thành phần cấu tạo của dây loa

Dây loa hoặc dây tín hiệu thường gồm ba thành phần cấu tạo chính đó là sợi dẫn, điện môi (chất cách điện) và đầu cắm. Mỗi thành phần đều có tầm ảnh hưởng nhất định tới đặc tính âm thanh của dây.

Sợi dẫn thường được làm từ đồng hoặc bạc. Trong các loại dây cao cấp, độ tinh khiết của đồng có ý nghĩa rất quan trọng. Hợp kim đồng đôi khi chứa một lượng đồng nguyên chất và một phần tạp chất. Nhiều người cho rằng đồng càng tinh khiết, âm thanh càng hay. Nhiều hợp kim đồng còn có tên là OFC (đồng không ngâm ôxy). Khi chế tạo dây đồng OFC, người ta đã loại bỏ phần lớn thành phần ôxy, hay nói chính xác hơn là được rút bớt đi khỏi hợp kim đồng vì thực ra, không thể loại bỏ hoàn toàn ôxy ra khỏi đồng. Như vậy, đồng sẽ đỡ bị ôxy hóa, đảm bảo cho lõi dây giữ được khả năng truyền dẫn ổn định lâu dài. Một chất liệu phổ biến khác cũng thường được dùng để chế tạo lõi dây là bạc. Dây làm từ bạc thường đắt hơn dây đồng, nhưng bạc cũng có ưu điểm của mình. Mặc dù tính dẫn điện của bạc chỉ cao hơn đồng chút xíu, nhưng bạc ít bị ôxy hóa hơn đồng.

Trong dây dẫn, hiện tượng hấp thụ năng lượng của chất điện môi có thể làm ảnh hưởng đến tín hiệu. Vì thế, chất điện môi có tác động lớn đến âm thanh của dân dẫn và mỗi chất điện môi lại có ảnh hưởng khác nhau. Dây dẫn bình dân thường dùng loại nhựa rẻ tiền làm chất điện môi. Còn dây tốt hơn thì thường dùng polyethylen.

Đầu jack cắm là một phần của dây dẫn. Các đầu jack cắm tốt sẽ làm cho âm thanh của dây hay lên nhiều. Người dùng luôn muốn jack cắm của dây tiếp xúc rộng và chặt với ổ cắm của thiết bị. Một vài loại đầu RCA đôi khi có những khe nhỏ ở giữa chân cắm để nâng cao khả năng tiếp xúc với ổ cắm. Phần lớn các jack cắm RCA cao cấp thường làm bằng đồng thông thường có pha một chút đồng thau để tăng độ cứng cho chất liệu. Hợp kim này thường được mạ bằng ni-ken, sau đó mạ vàng để tránh ôxy hóa. Ở một số đầu cắm khác, vàng được mạ trực tiếp lên đồng thau. Các chất liệu để làm đầu cắm còn có vàng và rô-đi.

Jack cắm RCA và đầu cắm loa được hàn trực tiếp với lõi dây. Đa phần các nhà sản xuất sử dụng các chất hàn có pha chút bạc. Trong kỹ thuật hàn hiện đại, người ta không dùng chất hàn mà hàn trực tiếp sợi dẫn với đầu cắm bằng cách dùng một dòng điện lớn để làm nóng chảy điểm tiếp xúc giữa sợi dẫn và đầu jack, khiến chúng liên kết lại với nhau, nâng cao khả năng truyền dẫn tín hiệu của dây.

Khi mua dây dẫn, bạn cần xác định dây dẫn sẽ dùng để làm gì, từ đó chọn cho đúng loại và yêu cầu kỹ thuật đối với từng loại dây. Nếu bạn tìm dây tín hiệu (interconnect) cần xác định khoảng cách cần thiết khi sắp xếp bộ dàn giữa đầu CD, Pre-ampli và ampli trước, rồi mới chọn dây để tránh mua dây quá dài (tốn tiền), hoặc quá ngắn (khó dùng) khi phối hợp với bộ dàn.

Mỗi loại dây loa có một  chất âm riêng, nên trong điều kiện có thể, bạn hãy thử phối hợp nhiều loại dây khác nhau cho một bộ dàn nhằm kiếm được loại dây phù hợp nhất. Nhiều người chơi âm thanh có kinh nghiệm sử dụng đặc tính âm thanh của dây dẫn để bù trừ, cân bằng lại âm sắc cho bộ dàn, ví dụ dùng dây bạc cho bộ dàn có âm thanh hơi tối và thiếu chi tiết, dùng dây đồng OFC cho các bộ dàn có âm thanh thiên sáng để cân bằng lại dải âm, từ đó thu được kết quả tuyệt đối nhất, chúc các bạn luôn thành công.